Cultuurmonitor 2022: De belangrijkste uitkomsten
De net verschenen jaarrapportage 2022 over de Cultuurmonitor geeft een actuele analyse van zes hoofdthema's. Geheel nieuw is de themapagina Digitale transformatie, waarvoor de Boekmanstichting onder meer met DEN heeft gesproken. We willen voor de toekomst inzichtelijk maken hoe culturele organisaties daadwerkelijk en fundamenteel veranderen dankzij digitale transformatie.
Via het Cultuurmonitor dashboard (Opent een externe link) stelt de Boekmanstichting een schat aan bronnen en data beschikbaar. Een goudmijn aan gegevens waarmee je eigen grafieken kunt samenstellen. Wil je datagedreven werken? Duik dan ook eens in de data van de Cultuurmonitor!
Digitale transformatie
De themapagina Digitale transformatie (Opent een externe link) is dit jaar voor het eerst onderdeel van de Cultuurmonitor. De huidige aandacht voor het onderwerp - van beleidsmakers, de sector en het publiek - en de grote kansen en uitdagingen die het voor de cultuursector biedt, maken digitale transformatie tot een belangrijk thema om te monitoren.
Digitale transformatie verloopt verschillend in de diverse domeinen van de Cultuurmonitor, daarom wordt het op de themapagina apart belicht per domein. Er zijn nog grote verschillen tussen de voornamelijk virtuele domeinen zoals gaming en muziekstreaming en van oudsher fysieke domeinen zoals musea en erfgoed.
Toch biedt digitale transformatie ook voor culturele organisaties kansen. Bijvoorbeeld voor creatie, om nieuw publiek te bereiken, om aangesloten te blijven bij het publiek van de toekomst en om ervoor te zorgen dat cultuur uit het verleden ook beschikbaar blijft.
Gedeelde definitie
DEN en Boekman hanteren dezelfde definitie van digitale transformatie. Dit draagt bij aan eenduidigheid binnen de sector. De belangrijkste kenmerken van deze definitie zijn de waarde voor het publiek en het feit dat digitale transformatie alle facetten van een organisatie raakt. Het reikt dus verder dan digitalisering, waarbij informatie omgezet wordt naar een digitale vorm.
De digitale transformatie definitie
Digitale transformatie is een continue verandering van de gehele organisatie, gedreven en ondersteund door het toenemend gebruik van digitale technologieën. De kern van digitale transformatie is een verandering van het businessmodel. Hoe de organisatie waarde aan haar klanten kan blijven leveren is daarbij de hoofdvraag. De transformatie raakt daarbij alle facetten van een organisatie, zowel de cultuur, als de strategie, processen, relaties en vaardigheden van de medewerkers.
Bron: S. Jansen, Hét managementboek voor digitale transformatie, 2022
Wil je meer weten over digitale transformatie en wat je ermee kan bereiken binnen jouw organisatie? Lees dan dit artikel.
Data in de Cultuurmonitor, een startpunt voor datagedreven werken
De Cultuurmonitor bevat ook statistische gegevens over de culturele sector. Hiermee kun je zelf grafieken samenstellen op basis van je gewenste indicatoren. Zo kun je datagedreven keuzes maken binnen jouw organisatie.
Dit kun je er zelf mee
De Cultuurmonitor geeft inzicht in bijvoorbeeld het aantal organisaties binnen de culturele sector. Maar ook in hoeverre de culturele sector de maatschappij bereikt; daarvoor kun je kijken naar het percentage algemene cultuurbezoekers in Nederland. Door de cijfers van verschillende jaren of type instellingen te vergelijken, krijg je inzicht in trends en ontwikkelingen in de sector en kun je hier met jouw aanbod op inspelen.
Wat zien wij?
In 2021 bestond de sector uit 906 bibliotheken, 334 organisaties met zalen voor podiumkunsten, 629 musea en 52 video-on-demand platforms.
Van 2018 tot 2020 is het aandeel cultuurbezoekers in Nederland gedaald van 94% naar 84%. Door indicatoren, zoals het aandeel museumbezoekers en het aantal bioscoopbezoekers te selecteren, kun je ook op gedetailleerder niveau naar cultuurbezoekers kijken.
In 2021 bood driekwart van de musea online activiteiten aan. In de grafiek hieronder zie je de verdeling van verschillende online activiteiten in 2020 en 2021. Daarnaast namen experimenten met het toevoegen van digitale applicaties of immersieve ervaringen bij tentoonstellingen de afgelopen jaren sterk toe. Bijvoorbeeld het gebruik van VR of AR binnen museale opstellingen, livestreams, performances of een zogeheten Museum of the Future: een onderzoek door o.a. Beeld en Geluid naar de rol van Virtual Reality (VR) bij het creëren van gedeelde ervaringen rondom gedigitaliseerde museumobjecten.
Design is de snelst groeiende markt binnen de creatieve industrie. De opkomst van digital design – waarbij designcompetenties worden gecombineerd met digitale skills zoals softwareontwikkeling en het toepassen van kunstmatige intelligentie (AI) – heeft design meer dan ooit op de kaart gezet.
Onderzochte podiumkunstgezelschappen hebben in 2020 en 2021 ongeveer met evenveel online voorstellingen evenveel bezoekers getrokken.
Digitale transformatie inzichtelijk
De op dit moment beschikbare bronnen zijn nog niet toereikend om met data inzichtelijk te maken hoe de culturele sector ervoor staat in de digitale transformatie. Gestandaardiseerde en meer actuele gegevens maken het steeds beter mogelijk om als sector datagedreven te werken. Om verschillende soorten instellingen goed met elkaar te kunnen vergelijken, is het belangrijk om op dezelfde punten, in dezelfde periode en in dezelfde eenheden data te verzamelen.
Data is hét instrument van de toekomst. De Taskforce Publieksdata zet zich in voor het (veilig) gebruiken van publieksdata in de culturele sector. Lees meer over deze samenwerking.
Waarom data in de culturele sector?
Inzicht in potentieel publiek
Digitale toepassingen en data maken het mogelijk om meer inzicht te krijgen in het bestaande en potentiele publiek. Als deze gegevens beschikbaar en bruikbaar worden voor de sector, kunnen instellingen beter inspelen op hun verschillende doelgroepen.
Trends en ontwikkelingen
Trends en ontwikkelingen die zichtbaar worden in data maken culturele instellingen weerbaar en wendbaar in deze veranderingen. Instellingen kunnen hun eigen data vergelijken met data vanuit de sector, om zichzelf in het geheel te kunnen plaatsen en kansen te ontdekken.
Datagedreven werken
Datagedreven werken is onderdeel van een succesvolle digitale transformatie. Je ziet dan het effect van de stappen die je zet en gebruikt inzichten vanuit de data om verdere keuzes te maken.
Ambities voor de toekomst
Op basis van de nu beschikbare data over het gebruik van digitale technologieën bij productie, distributie, consumptie en archivering kun je je nog geen goed beeld vormen in hoeverre instellingen fundamenteel veranderen door digitale transformatie. Hoe beïnvloedt het de organisatiecultuur, -strategie, -processen, relaties en vaardigheden van de medewerkers? Wat is de impact van digitale transformatie? DEN steunt de Boekmanstichting in de ambities om bij de verdere doorontwikkeling van het thema te onderzoeken hoe deze noodzakelijke kennis versterkt kan worden.
Een andere gezamenlijke ambitie van Boekman en DEN ligt op het snijvlak van ecologische duurzaamheid en digitale transformatie: in hoeverre is de cultuursector bewust bezig met de voetafdruk van digitale diensten? En hoe verhoudt de CO2-impact van digitaal zich tot die van fysiek? In de Cultuurmonitor vind je al een themapagina over duurzaamheid in de cultuursector (Opent een externe link), DEN heeft ook al een pagina met tips om je digitale projecten duurzaam aan te pakken.
