Beleidsplan 2021-2024

In januari 2020 heeft DEN het beleidsplan voor de periode 2021-2024 ingediend bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). De kerntaak van DEN is de cultuursector te ondersteunen om de kansen en mogelijkheden van de digitale transformatie te benutten en daarmee haar maatschappelijke relevantie en toekomstbestendigheid te vergroten. De verbreding van de doelgroep naar de gehele cultuursector en de creatieve industrie, die in 2017 is ingezet, verankeren we stevig in onze plannen voor de komende jaren. DEN werkt daarbij aan één netwerkstructuur, waarbinnen de kunsten- en erfgoedsector van elkaar profiteren.

In Nederland zijn de afgelopen vijftien jaar grote vorderingen gemaakt met het digitaliseren, verbinden en ontsluiten van culturele content in de erfgoedsector. Inspanningen van DEN hebben bijgedragen aan het behalen van belangrijke mijlpalen, zoals dat 80% van de erfgoedinstellingen in Nederland een digitale collectie heeft. Ondertussen weten we dat de inzet van digitalisering in de erfgoed- en kunstensectoren vanuit hun diverse werkpraktijk verschilt.

Nieuwe uitdagingen voor erfgoed- en kunstensector

Anno 2020 staan we daarbij voor nieuwe uitdagingen. De kansen van digitalisering zijn breder dan alleen archivering en toegankelijkheid. De periode sinds het COVID-19-virus zijn intrede deed heeft de waarde en noodzaak van digitalisering op gebied van het ontwikkelen van nieuwe verhalen voor het publiek, van publieksbereik en van het ontwikkelen van nieuwe businessmodellen nog eens extra duidelijk gemaakt. DEN stelt bij het ontwikkelen van nieuwe kennis over de mogelijkheden van digitalisering de gebruiker en het publiek centraal. Dat betekent onder meer dat DEN erfgoedinstellingen inspireert en helpt om meer te doen met hun digitale collecties voor hun gebruikers, bijvoorbeeld met online publieksinteractie en digital storytelling, maar ook met het zoeken naar nieuwe digitale businessmodellen. Daarnaast stimuleert DEN de kunstensector bij het bereiken van een nieuw en diverser publiek en bij het vinden van een passende balans tussen offline en online artistiek werk, ook daar weer met aandacht voor nieuwe digitale businessmodellen. Daarmee werken erfgoed- en kunstinstellingen aan het digitale archief van de toekomst. De manier waarop digitale culturele content digitaal bewaard wordt en toegankelijk gemaakt wordt voor (her)gebruik verbindt DEN daarbij aan de principes van de Nationale Strategie Digitaal Erfgoed. Ook werkt DEN in een internationaal netwerk om beproefde methodes elders met de cultuursector in Nederland te delen.

Uitbreiding van de DEN Academie
De DEN Academie is opgericht omdat DEN bij cultuurprofessionals in het veld een behoefte merkte aan een structurele plaats om zowel de strategische als de praktische vraagstukken met elkaar te onderzoeken om tot nieuwe oplossingen te komen. Digitale transformatie vraagt om een organisatiebrede aanpak en een gedeelde strategie. DEN heeft haar aanbod op dit terrein gebundeld om kennisontwikkeling en kennisdeling op strategisch niveau te stimuleren. DEN breidt in 2021-2024 de Academie uit met een continu aanbod van verschillende leergangen om de cultuursector digitaal vaardig te maken op strategisch niveau met programma’s voor middelgrote en kleine organisaties. Daarnaast streeft DEN naar een inspirerend aanbod van toegankelijke activiteiten voor cultuurprofessionals die op strategisch niveau werken, zoals bijvoorbeeld de artikelen en het webinar over methoden van toekomstverkennen. Met deze activiteiten ontstaat een netwerk van strategische cultuurprofessionals die een voorbeeldrol vervullen in de digitale transformatie van de sector.

De digitale transformatie heeft onder andere gevolgen voor de manier waarop culturele instellingen omgaan met het maken van nieuwe producties en diensten, met hun erfenis, hun collecties, het bereiken van het publiek, het artistieke product, het maakproces en de bedrijfsvoering. Daarom is het belangrijk en waardevol om een samenhangende digitale strategie te ontwikkelen om daarmee zo de effectiviteit en de impact van culturele instellingen te vergroten. Hiervoor heeft DEN in 2019 het Focusmodel ontwikkeld. Dit model gaat DEN de komende tijd samen met het veld verder ontwikkelen.
Doorontwikkelen van de digitale infrastructuur
DEN ondersteunt de cultuursector met gecoördineerde stappen voor het toekomstbestendig maken van de ICT-infrastructuur. Een infrastructuur die erop gericht is om instellingen in staat te stellen online passende verhalen voor hun publiek te kunnen presenteren. Een infrastructuur die ook klaar is om de culturele content van de kunstensector op te nemen. Daarmee worden digitale cultuurcollecties en de verhalen die daarin besloten liggen voor een brede groep gebruikers verrijkt, vindbaar, beleefbaar en (her)bruikbaar. DEN presenteert in 2021 en verder stappenplannen op de gebieden van bewaren, metadatering, bronsystemen die passen bij de werkpraktijk van verschillende culturele instellingen en blijft die plannen doorlopend actualiseren. Daarbij staat steeds de gebruiker en het publiek centraal.
Gerichte inzet voor kunsten, zoals podiumkunsten en creatieve industrie
DEN besteedt in de komende jaren extra aandacht aan specifieke activiteiten ten behoeve van de kunstensector om zo bewustwording over de mogelijkheden van digitalisering te creëren. DEN ontwikkelt samen met kunstinstellingen kennis op het gebied van het digitaal archiveren als onderdeel van het creatieproces. Daarnaast verkent DEN methoden om verschillende losstaande initiatieven op het gebied van particuliere archieven en nalatenschappen met elkaar te door middel van een gedeelde digitale aanpak.

DEN werkt samen met de nieuwe netwerkfuncties die zorgdragen voor het erfgoed van de podiumkunsten en architectuur, digitale cultuur en ontwerp om kennis te delen over de digitale mogelijkheden voor dat erfgoed. Tevens adviseert DEN het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) welke maatregelen noodzakelijk zijn om de inhaalslag bij cultuurproducenten te stimuleren.
Ondersteunen van de cultuursector om specifieke speerpunten van cultuurbeleid met behulp van digitalisering te realiseren
Het Ministerie van OCW geeft de cultuursector in de periode 2021-2024 een aantal speerpunten mee. DEN ondersteunt de instellingen door kennis en praktijkvoorbeelden te delen over inzet van digitale middelen ten behoeve van de speerpunten diversiteit & inclusie, educatie & participatie en ecologische duurzaamheid.

Het netwerk van DEN

Op al deze punten werkt DEN samen met professionals uit de cultuursector in regio’s in heel Nederland. Met informele open koffiemomenten door het hele land en adviesgesprekken, pilots en managementprogramma’s voor instellingen in alle provincies dringt kennisontwikkeling en kennisdeling door tot in de haarvaten van de cultuursector. Daarnaast begeeft DEN zich in een internationaal netwerk, bijvoorbeeld op het gebied van Europese managementprogramma’s over digitaal leiderschap, of binnen het Europeana Consortium, waar onderzoek wordt gedaan ten behoeve van het beschikbaar maken van digitaal erfgoed in Europa. Ook met partners in België en het Verenigd Koninkrijk wisselt DEN kennis uit. Zo blijven we inspelen op actuele trends en ontwikkelingen, zowel in Nederland als in Europa.

Digitalisering in tijden van Covid-19

Ook DEN heeft na het schrijven van haar jaarplan haar dienstverlening en ondersteuning van de sector aangescherpt door het uitbreken van het coronavirus en de veranderende behoefte die de cultuursector daardoor had. Een deel van deze werkzaamheden wordt ook in 2021 en verder voortgezet, omdat de sector daarom vraagt. Er is een toegenomen aandacht voor het onderwerp digitalisering en toekomstbestendigheid bij het Ministerie van OCW en bij de Raad voor Cultuur (zie bijvoorbeeld dit nieuwsbericht (Opent een externe link) en deze brief (Opent een externe link)). In het voorjaar van 2021 is hierover meer duidelijkheid en actualiseren we onze vierjarige plannen. De verschuiving van accenten of van nieuwe activiteiten en rollen blijven we samen met het netwerk bepalen.

Tot slot

DEN Kennisinstituut cultuur & digitale transformatie is een bovensectorale ondersteunende instelling en onderdeel van de culturele basisinfrastructuur (BIS). Daarmee wordt DEN gefinancierd door het Ministerie van OCW.

Meer over onze plannen voor 2021-2024? Download het volledige beleidsplan.