Toegankelijk theater: Zo maakt Tryater inclusie concreet op het podium

Innovatieve tools: Praktische oplossingen voor een betere beleving

Tryater heeft de afgelopen twee jaar diverse praktische oplossingen getest om de beleving te verbeteren. De nadruk ligt op middelen en technologie die de drempel verlagen:

• Smart Glasses voor doven en slechthorenden: Bezoekers met een auditieve beperking en anderstaligen kunnen hiermee live-ondertiteling volgen. De brillen hebben ook een optie voor een gebarentaalvertolking op het scherm.

• Audiodescriptie voor blinden en slechtzienden: Via een koptelefoon is er een extra geluidslaag die beschrijft wat er op het toneel gebeurt. Zo kunnen mensen met een visuele beperking het verhaal makkelijker volgen.

• Meet and Feel: Wie kaarten met audiodescriptie bestelt, krijgt vooraf de kans om het decor te voelen en de spelers te ontmoeten. Dit geeft context en zorgt voor een goede start van de voorstelling.

“Technologie is een fantastisch hulpmiddel om de ervaring rijker te maken,” zegt Annelies. “Maar vergeet niet: die technologie is geen doel op zich. Het is een middel om mensen écht in het verhaal te trekken. Het gaat om verbinding.”

Start vroeg: Inclusief ontwerpen in de praktijk

De grootste winst voor Tryater? Ze wachten niet tot het laatste moment. Inclusief ontwerpen begint direct aan de tekentafel. Mensen met een beperking worden al in een vroeg stadium betrokken bij het maken en testen van nieuwe voorstellingen.

“We organiseren testmomenten en praten met bezoekers over hun ervaring,” vertelt Annelies. “Dit levert meer op dan alleen technische verbeteringen. De voorstelling wordt er artistiek beter van, omdat je met andere ogen leert kijken naar wat zintuiglijkheid in theater betekent.”

Door toegankelijkheid direct mee te nemen, wordt het een gewoon onderdeel van de productie.

Financiële check: Het is haalbaarder dan je denkt

Vaak wordt gedacht dat dit onbetaalbaar is. Tryater laat zien dat de investering, hoewel serieus, goed te overzien is. Ze begonnen met een gerichte pilot van twee jaar. Met een subsidie van DigitAll hadden ze een bedrag van 150.000 euro beschikbaar voor inkoop materiaal, expertise en techniek. Hiermee konden ze bijvoorbeeld 10 Smart Glasses aanschaffen. De grootste factor is echter tijd en inzet van mensen. Tryater heeft één medewerker voor twee dagen per week en een coördinator voor één dag per week op dit project. De meeste uren worden gemaakt vlak voor en na de première (twee weken), omdat dan de gebarentolk wordt gefilmd, de techniek wordt geprogrammeerd en de audiodescriptie wordt afgerond. Door slimme subsidies en gerichte personeelsinzet, is digitale toegankelijkheid dus een strategische en haalbare stap.

Samenwerken: Je hoeft het niet alleen te doen

Om alle uitdagingen rond digitale toegankelijkheid aan te pakken, werkt Tryater nauw samen. Ze zoeken de hulp van:

• Stichting Accessibility (voor de kennis en expertise).

• Lokale zorg- en onderwijsinstellingen (voor testpubliek en andere perspectieven).

• Andere culturele organisaties (om ervaringen te delen over budget en aanpak).

“Je hoeft het niet allemaal zelf uit te zoeken,” benadrukt Annelies. “Het belangrijkste is dat je de juiste mensen met de juiste kennis aan tafel krijgt.”

De grote winst: Meer dan alleen aanpassing

Voor Tryater is toegankelijkheid een essentieel onderdeel van hun missie om cultuur voor iedereen te maken. Het levert direct resultaat op, namelijk blij publiek. Mensen die anders niet naar het theater konden komen, voelen zich nu welkom. Dit zorgt voor een groeiende en loyale publieksgroep. Daarnaast wordt er, door gebruik te maken van de hulpmiddelen, geen onderscheid gemaakt tussen mensen met of zonder beperking en gaat de gebruiker op in het publiek. “Het is heel ontroerend als iemand voor het eerst écht een voorstelling volledig heeft kunnen volgen,” sluit Annelies af. “Tryater bewijst: toegankelijk werken gaat niet om regels. Het gaat om mensen samenbrengen, elk op hun eigen manier.”