Bleef de dovengemeenschap met VR-experience Dovenland
Op 28 september vieren we Werelddovendag – een dag om stil te staan bij de kracht, verhalen en uitdagingen van de dovengemeenschap. Het is een moment om elkaar beter te begrijpen en te zien hoe kunst en technologie deuren kunnen openen. Juist in de culturele sector ligt hier een prachtige kans: met digitale middelen kun je werelden laten ervaren die normaal gesloten blijven
Een van die bijzondere initiatieven is Dovenland, een VR-voorstelling van theatermaker Chantalla Pleiter. Pleiter maakt immersieve kunstervaringen waarin je als bezoeker niet alleen kijkt, maar met al je zintuigen midden in een andere werkelijkheid staat. Met Dovenland nodigt ze je uit om letterlijk in de schoenen – of beter gezegd, in de belevingswereld – van de dovengemeenschap te stappen.
“Je ontdekt de wereld niet alleen door te lezen of te kijken,” zegt Pleiter, “maar ook door te voelen, te horen, te ruiken. En soms juist door te ervaren wat er níet is – zoals stilte of vervormd geluid.” In Dovenland gebeurt precies dat: via VR beleef je hoe geluid klinkt met een cochleair implantaat (CI), ontmoet je personages uit de dovengemeenschap en word je meegenomen in hun verhalen. Het resultaat is geen droge uitleg, maar een ontmoeting die je raakt en bijblijft.
“Digitale toegankelijkheid gaat verder dan ondertitels of gebarentolken aanbieden. Het gaat over écht begrijpen hoe anderen de wereld ervaren – en daar als instelling actief op inspelen.”
Samen de wereld anders zien
Bezoekers worden bij binnenkomst welkom geheten door een dove gastheer of gastvrouw. Daarna stap je, samen met zeven anderen, een virtuele wereld binnen. Het geluid om je heen verandert langzaam en je hoort alleen nog wat een CI-gebruiker zou horen: gefilterd, vervormd en soms fragmentarisch. Vanuit dit nieuwe perspectief leidt een jongetje je rond in Dovenland, terwijl hij de geschiedenis en verhalen van de dovengemeenschap met je deelt.
Belangrijk aan Dovenland is dat het geen individuele, maar een gedeelde ervaring is. Je ziet elkaar in de virtuele ruimte, beleeft hetzelfde moment en praat erna samen na. In het nagesprek – met een dove gespreksleider en tolk – worden indrukken gedeeld. Vaak realiseren bezoekers zich pas dan hoe weinig ze eerder wisten over deze manier van leven.
Waarom dit ertoe doet voor de culturele sector
Digitale toegankelijkheid gaat verder dan ondertitels of gebarentolken aanbieden. Het gaat over écht begrijpen hoe anderen de wereld ervaren – en daar als instelling actief op inspelen. Projecten zoals Dovenland laten zien dat technologie niet afstandelijk hoeft te zijn, maar juist verbinding kan creëren.
Voor culturele organisaties betekent dit:
- Betrek de gemeenschap bij het maakproces, zodat je programma’s echt aansluiten bij hun beleving.
- Ontwerp voor iedereen vanaf het begin, in plaats van achteraf aanpassingen te doen.
- Kies voor gedeelde ervaringen, zodat bezoekers mét en zonder beperking samen kunnen ontdekken.
Van Verplichting naar kans
Sinds juni 2025 zijn culturele organisaties wettelijk verplicht om een digitaal toegankelijke website te hebben. Dat is een belangrijke stap, maar het is slechts het begin. De volgende stap is in gesprek gaan met mensen met een beperking om te begrijpen wat zij nodig hebben om drempels verder te verlagen. Dat kan gaan om het toegankelijk maken van fysieke locaties, het aanpassen van producten en aanbod, of het ontwikkelen van nieuwe manieren om cultuur te beleven.
Werelddovendag is een uitgelezen moment om daarmee te starten. Want hoe meer mensen zich welkom en gezien voelen, hoe rijker en diverser de culturele sector wordt. Zoals Pleiter zegt: “Door in het perspectief van een ander te stappen, ga je anders kijken naar je eigen wereld. Technologie kan die stap mogelijk maken.”
Wil je beginnen met digitale toegankelijkheid of zorgen dat je collega’s ook snappen wat digitale toegankelijkheid inhoudt? Schaf DEN’s e-learning Digitale toegankelijkheid voor cultuur aan. Hiermee leer je waarom je digitaal toegankelijk wordt, voor wie en hoe je dat doet.
Deel dit artikel
DENtalk: Digitaal toegankelijk en hoe nu verder?
In deze DENtalk kijken we naar de vraag: hoe nu verder? Hoe zorg je ervoor dat toegankelijk denken en doen structureel onderdeel wordt van je marketingaanpak? Hoe veranker je toegankelijkheid in het DNA van je organisatie? We interviewen Annelies Visser van Tryater, een Fries theatergezelschap dat al een voorloper is op het gebied van digitale toegankelijkheid. Als lid van het toegankelijkheidsteam deelt ze praktijkvoorbeelden en inspirerende ‘next steps’ die verder gaan dan alleen een toegankelijke website.
