Welke AI-tool is geschikt voor mij?

Bij de keuze voor een generatieve AI-tool is het belangrijk om stil te staan bij vragen als: past de tool bij mijn AI-beleid? Wat zijn mijn ambities op het gebied van duurzaamheid en privacy? Hoe belangrijk is het dat mijn data niet wordt gebruikt om AI-modellen te trainen? En wil ik dat data wordt opgeslagen op Europese servers?

Maar ook: hoe goed moet de kwaliteit van de output van een AI-tool zijn? De meeste mainstream AI-tools (ChatGPT, Gemini, Copilot) leveren vaak hogere kwaliteit dan meer verantwoorde AI-tools. Ben je bereid om iets aan kwaliteit in te leveren voor meer verantwoorde tools?

Vier meer verantwoorde generatieve AI-tools

Tool	Duurzame servers	Europese dataopslag	Data niet gebruikt voor training	Open-source taalmodellen
Mistral	X	✓	X	✓
GreenPT	✓	✓	✓	✓ (van anderen)
Lumo	X	✓	✓	✓ (van anderen)

Mistral: Europese data en digitale soevereiniteit

Een belangrijk verschil tussen mainstream AI-tools en Europese alternatieven zit in dataopslag. Het Franse bedrijf Mistral (Opens an external link) ontwikkelt open-source taalmodellen binnen Europese data- en privacywetgeving. Mistrals Le Chat (Opens an external link) werkt net als ChatGPT of Gemini. Voor culturele instellingen betekent dit meer grip op waar data wordt opgeslagen en hoe data wordt gebruikt.

De betaalde versie van Microsofts Copilot biedt overigens ook data-opslag op Europese servers.

GreenPT: Duurzaamheid en privacy voorop

AI is energie-intensief. GreenPT (Opens an external link) is een Nederlands initiatief dat generatieve AI beschikbaar maakt via servers die draaien op duurzame energie. GreenPT gebruikt open-source modellen van andere aanbieders en verfijnt deze voor specifieke taken, zoals schrijven en redenen. De werkwijze voldoet aan de Europese privacy-wetgeving en de data blijft binnen Europa.

Lees hier een interview met Robert Keus, oprichter van GreenPT.

Lumo: Privacy als kernwaarde

Wie Proton (Opens an external link) kent van zijn versleutelde e-maildiensten en VNP-diensten, weet dat dit bedrijf privacy als kernwaarde heeft. De onlangs gelanceerde AI-assistent Lumo (Opens an external link) werkt volgens hetzelfde principe. Lumo verzamelt geen data, traint geen modellen met gebruikersinput en gebruikt open-source taalmodellen op Europese servers.

Ken je nog meer verantwoorde AI-tools? Laat het ons weten via de DEN Community of per mail!

Andere verantwoorde AI-initiatieven

Naast deze drie verantwoorde AI-tools zijn nog meer interessante ontwikkelingen die bijdragen aan verantwoorde AI-inzet. Wij blijven de voortgang van deze initiatieven volgen zodat jij dit niet hoeft te doen.

Hugging Face (Opens an external link): een platform dat open-source AI-tools en large language models beschikbaar stelt. Hiermee kun je in alle vrijheid experimenteren en is je data veilig. Binnenkort delen we een artikel over hoe je hiermee aan de slag kunt!

LibreChat (Opens an external link): op dit open-source platform werk je op één plek in alle AI-tools waar je een abonnement op hebt. Je hoeft nooit meer te schakelen tussen browsers.

GPT-NL (Opens an external link): een Nederlands initiatief, ondersteund door overheid en kennisinstellingen SURF en TNO, dat werkt aan een eigen taalmodel. Het doel: een open, toegankelijke en verantwoorde infrastructuur voor Nederlandse taal en context. De lancering wordt begin 2026 verwacht.

EuroLLM (Opens an external link) en OpenEuroLLM (Opens an external link): een samenwerking van Europese universiteiten en bedrijven om taalmodellen te ontwikkelen die de basis kunnen vormen voor nieuwe Europese AI-tools. Gebaseerd op Europese waarden: open, divers en volgens Europese wetgeving.

De eerste meer verantwoorde generatieve AI-tools zijn nu beschikbaar en naar verwachting volgen er nog meer. Welke keuze maakt jouw organisatie?

Daan houdt zich bezig met alle onderzoeksgerelateerde activiteiten binnen DEN, waaronder het meten van de impact van DEN. Daarnaast is hij expert op het gebied van Theory of Change en AI-toepassingen.

Zijn onderzoek expertise pats hij bij DEN toe om beter grip te krijgen op wat er speelt bij culturele organisaties. Zo kan DEN inspelen op en oplossingen bieden voor de gehele sector. Voor culturele organisaties wordt het aantonen van de (maatschappelijke) impact steeds belangrijker. Onder het motto ‘practice what you preach’ doen we dat ook bij DEN. Bij DEN werkt Daan aan het inzichtelijk en meetbaar maken van onze impact op de creatieve en cultuursector. De mogelijkheden van digitale technologieën, waaronder AI, veranderen continu. Voor de creatieve en culturele sector biedt dit tal van nieuwe mogelijkheden, maar de toepassingen kennen ook een schaduwzijde. Deze toepassingen zijn onmisbaar in de digitale transformatie.